FAQ

Regjistri i Avionëve Civil

  • Si mund të regjistroj një avion në Republikën e Kosovës?

Nëse jeni person i kualifikuar sipas nenit 40 të Ligjit për Aviacionin Civil (Ligji Nr. 03/L-051), ju mund të regjistroni një avion në Republikën e Kosovës. Aplikimi mund të bëhet duke plotësuar formularin e AAC-së AACK/DSF/AIW/REG-FRM 01 dhe pagesën e tarifës përkatëse.

Certifikatat e Operatorit Ajror

  • Si mund të aplikoj për një Certifikatë Operatori Ajror?

Një avion i regjistruar në Republikën e Kosovës nuk mund të fluturojë për qëllime të transportit publik përveç nëse operatori posedon Certifikatë të Operatorit Ajror (AOC) të dhënë nga Drejtori i Përgjithshëm i Autoritetit të Aviacionit Civil. Për dhënien e një AOC, Drejtori i Përgjithshëm i Aviacionit Civil do të marrë parasysh sjelljen dhe përvojën e mëparshme të aplikantit, pajisjet e tij, organizimin, personelin, mirëmbajtjen dhe rregullime të tjera. Detajet e kërkesave që çojnë në dhënien e AOC përmbahen në Publikimin Teknik – TP 29 Certifikata e Operatorit Ajror (AOC) Variacioni/Rishikimi/Ndryshimet. Mund të shkarkohet në: https://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2019/06/TP-29-Air-Operator-Certificate-variation-revision-changes.pdf

Licencat e aeroplanit

  • Si të merrni një licencë për mirëmbajtjen e avionit?

Procedurat e aplikimit janë të përshkruara në Rregulloren e AAC-së nr. 7/2015. Ju lutemi referojuni kësaj rregulloreje e cila mund të shkarkohet në: http://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2016/05/CAA-Regulation-7-2015-continuing-airworthiness-of-aircraft-and -produkte-aeronautike-….pdf

  • Si mund të bëhem pilot?

Pilotët mund të kategorizohen në pilotë privatë dhe pilotë profesionistë. I pari do të mbajë një licencë piloti privat (PPL) ndërsa i dyti do të mbajë një licencë piloti komercial (CPL), një licencë piloti me shumë ekuipazh (MPL) ose një licencë piloti transporti ajror (ATPL). Në vijim specifikohen kërkesat për marrjen e një LPP të Republikës së Kosovës.

Për të marrë një LPP të Republikës së Kosovës, ju duhet të:

  1. të jetë së paku 17 vjeç;
  2. të jetë në gjendje mjekësore dhe të ketë një certifikatë mjekësore të vlefshme;
  3. fitojnë njohuritë e duhura në fusha të ndryshme (si ligji ajror, navigimi, meteorologjia, njohuritë teknike të avionëve, radiotelefonia dhe performanca njerëzore) dhe kalojnë provimet e atyre lëndëve.
  4. fitoni sasinë e nevojshme të trajnimit dhe përvojave fluturuese dhe kaloni një test fluturimi.

Për më shumë detaje mbi këtë temë, mund t’i referoheni NËNPJESËS C të Rregullores së AAC-së Nr. 05/2015 që përcakton kërkesat teknike dhe procedurat administrative në lidhje me ekuipazhin e aviacionit civil.

  • Si mund ta konvertoj patentën e pilotit të huaj në licencë të pilotit të Republikës së Kosovës?

Mbajtësi i licencës së pilotit të huaj të lëshuar nga Shtetet Kontraktuese të ICAO-s mund të aplikojë në Departamentin e Sigurisë së Fluturimeve – Seksioni i Licencimit të Personelit për kushtet e konvertimit për lëshimin e licencës së pilotit të Republikës së Kosovës dhe të sigurojë dokumente mbështetëse siç përcaktohet në Rregulloren e AAC-së nr. 05/2015 për përpunimit.

  • Si mund të aplikoj për leje për të kryer fluturime private pa të ardhura për dhe nga Republika e Kosovës?

Aprovimi paraprak nga Drejtori i Përgjithshëm i Aviacionit Civil kërkohet për operimin e fluturimeve që nuk kryhen me qira apo shpërblim, gjegjësisht fluturime private pa të ardhura për dhe nga Republika e Kosovës. Aplikimet duhet t’i dorëzohen Drejtorit të Përgjithshëm të Aviacionit Civil duke përdorur formularin AACK-DSF-GAT-FRM 22 për aplikim për fluturim të paktën 3 ditë pune para datës së parashikuar të mbërritjes/nisjes së fluturimit në Republikën e Kosovës. Megjithatë, operatorët jo të shpeshtë ose të rinj duhet të dorëzojnë aplikacionet e tyre sa më shpejt që të jetë e mundur, por jo më vonë se 3 ditë pune para datës së operimit për të lejuar kohë të mjaftueshme për përpunimin e aplikacioneve të tyre dhe koordinimin me KFOR-in. Aplikimet e përfunduara pjesërisht ose gabimisht do të pësojnë vonesa në përpunim.

Informacioni i mëposhtëm duhet të jepet gjatë paraqitjes së një aplikacioni për fluturim nëpërmjet sistemit online:

  1. Lloji i Avionit;
  2. Regjistrimi i Avionëve;
  3. Emri i operatorit;
  4. Lloji i operacioneve;
  5. Datat dhe orët e propozuara të mbërritjes dhe nisjes;
  6. Fushat e veprimit
  7. Manifesti i pasagjerëve
  8. Certifikata e sigurimit, dhe
  9. Shtojcat e nevojshme

Detajet mbi procedurat e aplikimit për një aplikim fluturimi privat pa të ardhura janë në dispozicion në: https://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2019/07/AAC-DSF-GAT-FRM-22-Application -forma-për-GAT-VFR-07.09.2016..doc

Çfarë janë Mallrat e Rrezikshme?

Mallrat e Rrezikshme janë artikuj ose substanca që mund të paraqesin rrezik për shëndetin, sigurinë, pronën ose mjedisin kur transportohen nga ajri. Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil (ICAO) klasifikoi mallrat e rrezikshme në 9 klasa, të cilat janë:

Klasa 1 – Lëndë plasëse

Klasa 2 – Gaze

Klasa 3 – Lëngje të ndezshme

Klasa 4 – Lëndë të ngurta të ndezshme; Substancat që i nënshtrohen djegies spontane; Substancat të cilat në kontakt me ujin lëshojnë gazra të ndezshëm

Klasa 5 – Substancat oksiduese dhe peroksidet organike

Klasa 6 – Substanca toksike dhe infektive

Klasa 7 – Material radioaktiv

Klasa 8 – Substancat korrozive

Klasa 9 – Substanca dhe artikuj të ndryshëm të rrezikshëm

  • Cilat rregulla duhet të respektojë një dërgues ose një transportues kur ofron ose trajton mallra të rrezikshme për transport ajror?

Sipas neneve 57, 58 dhe 59 të Ligjit për Aviacionin Civil (Ligji nr. 03/L-051) zbatohet si vijon:

  1. Armët dhe municionet, duke përfshirë eksplozivët dhe gazrat e dëmshëm ose toksikë, do të barten në bordin e një avioni (i) vetëm me lejen e shprehur me shkrim të AAC-së, (ii) nën mbikëqyrjen e pilotit në komandë, dhe (iii) në përputhje të plotë me rregulloret kombëtare dhe ndërkombëtare
  2. Armët duhet të jenë të paarritshme për pasagjerët gjatë fluturimit. Të gjitha armët e zjarrit duhet të shkarkohen. Armët sportive, të destinuara për t’u bartur në bordin e avionit, duhet t’i raportohen transportuesit ose operatorit.
  3. Mallra të tjera të rrezikshme, të tilla si gazet e dëmshme ose toksike, karburantet bërthamore dhe materialet radioaktive mund të transportohen vetëm (i) me lejen e shprehur me shkrim të AAC-së dhe (ii) vetëm nën kushtet e përcaktuara nga AAC në rregulloret zbatuese, të cilat do të të marrë parasysh rregullat dhe rregulloret ekzistuese ndërkombëtare në këtë zonë

Rregullorja e AAC-së nr. 04/2020 për kushtet dhe mënyrat e transportit të mallrave të rrezikshme në rrugë ajrore, përcakton kushtet për transportin ajror të mallrave të rrezikshme, përgjegjësitë dhe detyrimet e personave të përfshirë në transport dhe kushtet për trajnimin për mallrat e rrezikshme. Kjo Rregullore mund të gjendet në linkun e mëposhtëm: https://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2020/09/Rregullore-AAC-04-2020-per-kushtet-dhe-metodat-e- trasportit-te-mallrave-te-rrezikshme-permes-ajrit-1.pdf

Sistemet fluturuese të avionëve pa pilot (UAS)

  • A duhet të aplikoj për leje për të operuar UAS në Republikën e Kosovës?

Bazuar në AAC Rregullorja nr. 01/2017 për sistemet e avionëve pa pilot (UAS), e ndryshuar dhe plotësuar me Rregulloren (CAA) Nr. 01/2021, të gjitha UAS që peshojnë më shumë se 0.5 kg, kanë nevojë për leje të lëshuar nga AAC për të operuar në Republikën e Kosovës.

  • Nëse dëshiroj të operoj një UAS me qira ose shpërblim në Republikën e Kosovës, cila është procedura e aplikimit?

Sipas nenit 8 të AAC-së Rregullorja nr. 01/2017, çdo person që dëshiron të operojë një UAS në Republikën e Kosovës duhet të marrë leje nga Departamenti i Sigurisë së Fluturimeve. Informacioni dhe dokumentet e kërkuara janë renditur në linkun e mëposhtëm: http://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2021/02/Rregullore-Nr.-01-2017-per-Sisteme-te-mjeve -ajrore-pa-pilot-SAP-e-Konsoliduar-002-4.pdf

  • A mund të fluturoj UAS të rënda që peshojnë më shumë se 150 kg në Republikën e Kosovës?

UAS me peshë më të madhe se 150 kg nuk lejohet të fluturojë në Republikën e Kosovës.

  • Cilat janë rregulloret ekzistuese për operimet e UAS në Republikën e Kosovës?

Rregullorja e aplikueshme për sistemet e avionëve pa pilot (UAS) është Rregullorja e AAC-së nr. 01/2017 mbi sistemet e avionëve pa pilot (UAS), e ndryshuar dhe plotësuar me Rregulloren (CAA) Nr. 01/2021, e cila mund të shkarkohet nga lidhja e mëposhtme : http://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2021/02/Rregullore-Nr.-01-2017-per-Sisteme-te-mjeve-ajrore-pa-pilot-SAP-e- Konsoliduar-002-4.pdf

  • Cilat janë kategorizimet e UAS

Bazuar në nenin 4 – Kategorizimi, të Rregullores së AAC-së Nr. 01/2017 (ndryshuar dhe plotësuar me Rregulloren (CAA) Nr. 01/2021) UAS-et ndahen në kategoritë e mëposhtme:

  1. Kategoria 1 – përfshin UAS, pesha e funksionimit të së cilës është më pak se 1 kg me një lartësi maksimale deri në 50 m, shpejtësi maksimale ajrore jo më shumë se 30 m/s dhe diapazoni maksimal është deri në 100 m;
  2. Kategoria 2 – përfshin UAS të cilit pesha e funksionimit është nga 1 kg deri në 5 kg me një lartësi maksimale deri në 150 m, shpejtësia maksimale e ajrit jo më shumë se 30 m/s dhe diapazoni maksimal është deri në 2.500 m;
  3. Kategoria 3 – përfshin aeroplanët pa pilot, pesha operative e të cilëve është nga 5 kg deri në 20 kg, me lartësi maksimale deri në 500 m, shpejtësi maksimale ajrore jo më shumë se 55 m/s dhe rreze maksimale deri në 2.500 m;
  4. Kategoria 4 – përfshin aeroplanët pa pilot, pesha operative e të cilëve është nga 20 kg deri në 150 kg, pa kufizime në lartësi, shpejtësi ajrore dhe rreze.
  • Cili është klasifikimi i zonave fluturuese UAS?

Bazuar në nenin 5 të Rregullores së AAC-së Nr. 01/2017 Zonat e fluturimit të UAS, në varësi të zhvillimit të ndërtimit, numrit të popullsisë dhe pranisë së njerëzve, ndahen në klasat e mëposhtme:

  1. Klasa I – është zonë e pandërtuar pa ndërtime objektesh dhe pa njerëz, përveç pilotit dhe personelit të kërkuar për fluturim;
  2. Klasa II – është zonë e pabanuar e zhvilluar me objekte ndihmëse tregtare ose ndërtime të cilat nuk janë të destinuara për banim, ku nuk ka njerëz, përveç pilotit dhe personelit të nevojshëm për fluturim;
  3. Klasa III – është një zonë e banuar me ndërtime ose objekte të destinuara kryesisht për banim, biznes ose rekreacion (pallate banimi, banesa, shkolla, zyra, parqe, etj.);
  4. Klasa IV – është një zonë e dendur e populluar e zonave të ngushta urbane (në qendër të qytetit, tubime të një numri të madh njerëzish, etj.).
  • A duhet të regjistroj UAS-in tim?

Bazuar në nenin 7 të Rregullores së AAC-së nr. 01/2017, pronari ose operatori i UAS-it nuk do të operojë UAS-in pa regjistrimin e duhur të lëshuar nga AAC-ja. Pronari ose operatori duhet të dorëzojë një aplikim për regjistrim duke përdorur formularin e regjistrimit të përfshirë në Aneksin 1 të Rregullores së AAC-së nr. 01/2017.

  • A mund të operoj UAS gjatë natës?

Jo. Të gjitha operacionet UAS do të kryhen vetëm gjatë orëve të ditës.

  • A ka një kufi lartësie për operacionet UAS?

Pronari ose operatori i UAS-it duhet të sigurojë që fluturimi i UAS të kryhet në një lartësi prej jo më shumë se 150 metra mbi nivelin e tokës, përveç nëse miratohet më parë nga AAC për lartësi më të madhe.

  • A duhet që UAS të qëndrojë brenda Visual Line of Sight (VLOS) të operatorit?

Po. Operatori UAS do të jetë në vend dhe do ta mbajë UAS brenda Visual Line of Sight (VLOS) gjatë periudhës së fluturimit. Operimi brenda VLOS do të thotë që operatori UAS është në gjendje të mbajë kontakt vizual të drejtpërdrejtë, pa ndihmë (përveç lenteve korrigjuese) me UAS dhe është në gjendje të monitorojë shtegun e fluturimit UAS në lidhje me avionët e tjerë, personat, anijet, automjetet dhe strukturat për qëllimi i shmangies së përplasjeve.

  • Kush duhet të kontaktohet për pyetje të mëtejshme mbi UAS?

Për pyetje të mëtejshme, ju lutemi kontaktoni Departamentin e Sigurisë së Fluturimeve të Autoritetit të Aviacionit Civil të Kosovës në drones@caa-ks.org .

Shërbimet e Navigimit Ajror (ANS)

  • Në bazë të cilës rregullore është certifikuar Agjencia e Navigimit Ajror (ANSA)?

ANSA është e certifikuar sipas Rregullores së AAC-së (CAA) Nr. 09/2020 mbi Përcaktimin e Kërkesave të Përbashkëta për Ofruesit e Shërbimeve të Menaxhimit të Trafikut Ajror/Shërbimeve të Navigimit Ajror dhe funksioneve të tjera të rrjetit të menaxhimit të trafikut ajror dhe mbikëqyrjen e tyre. Qëllimi i kësaj Rregulloreje është zbatimi në rendin e brendshëm juridik të Republikës së Kosovës, Rregullorja Zbatuese e Komisionit (BE) 2017/373 e datës 1 mars 2017 që përcakton kërkesat e përbashkëta për ofruesit e shërbimeve të menaxhimit të trafikut ajror/navigacionit ajror dhe trafikut tjetër ajror, funksionet e rrjetit të menaxhimit dhe mbikëqyrja e tyre.

  • Në bazë të cilës rregullore Licencohen Kontrollorët e Trafikut Ajror të Kosovës?

Kontrollorët e Trafikut Ajror të Kosovës janë të licencuar sipas Rregullores së AAC-së nr. 19/2017 për përcaktimin e kërkesave teknike dhe procedurave administrative në lidhje me licencat dhe certifikatat e kontrollorëve të trafikut ajror. Qëllimi i kësaj Rregulloreje është zbatimi në rendin e brendshëm juridik të Republikës së Kosovës, Rregullorja e Komisionit Evropian (BE) 2015/340 e datës 20 shkurt 2015 që përcakton kërkesat teknike dhe procedurat administrative në lidhje me licencat dhe certifikatat e kontrollorëve të trafikut ajror.

RAPORTIMI I NDODHIVE

  • Çfarë duhet të raportoj?

Çdo dukuri që mendoni se mund të ketë ndikim në sigurinë e aviacionit duhet të raportohet, kjo do të sigurojë që ne gjithmonë të shqyrtojmë dhe të mësojmë nga ndodhitë. Objektivi i vetëm i raportimit të ndodhive është parandalimi i aksidenteve dhe incidenteve dhe jo atribuimi i fajit apo përgjegjësisë

Raportimi i Detyrueshëm i Ndodhive në Kosovë është i përshkruar në Rregulloren Nr. 09/2017 për Raportimin, Analizën dhe Përcjelljen e Ndodhive në Aviacionin Civil, që transpozon Rregulloren e BE-së 376/2014.

  • Si mund të raportoj?

Raportet e detyrueshme të ndodhive duhet të raportohen në AAC të Kosovës, shih informacionin në faqen në vijim:

Raportimi i obligueshëm

Aksidentet dhe incidentet e rënda duhet të raportohen në Komisionin për Hetimin e Aksidenteve dhe Incidenteve Aeronautike-KHAIA:

Tel: 0800 90000 (e disponueshme 24/7)

E-mail: KHAIA@rks-gov.net

Raportet Vullnetare të Ndodhive (VOR) duhet të raportohen në të njëjtin format si MOR-et, të gjitha raportet klasifikohen dhe prioritizohen individualisht, përpunohen dhe analizohen së bashku.

Raportimi vullnetar na lëviz nga një proces reaktiv drejt procesit pro-aktiv, duke na ndihmuar të identifikojmë shqetësimet e sigurisë dhe duke lejuar zbatimin e masave për përmirësimin e sigurisë përpara se ato të përshkallëzohen.

Ku mund të marr Raportet e Sigurisë bazuar në ndodhitë që janë trajtuat në AAC?

Raportet vjetore të sigurisë “Përmbledhje e ndodhive të raportuara” publikohen në faqen e mëposhtme: https://caa.rks-gov.net/en/category/reports/

Ku mund të marr informacion shtesë mbi sistemin e raportimit?

Për më shumë informacion në lidhje me raportimin e ndodhive; ju lutemi kontaktoni AAC-në, vizitoni: https://caa.rks-gov.net/raportimi-i-ndodhive/  ose shikoni Publikimin Teknik : https://caa.rks-gov.net/wp-content/uploads/2018/07/Guidance-Material-on-the-Reporting-Analysis-and-Follow-up-of-Occurrences-in-Civil-Aviation-1-2.pdf

Rregullimi Ekonomik i Aviacionit

  • Çfarë lloj rregullimi ekonomik bën AAC?

AAC është përgjegjëse për rregullimin ekonomik të aeroporteve dhe shërbimeve të navigimit ajror. AAC siguron që politikat e aeroporteve dhe ofruesve të shërbimeve të navigimit ajror (ANSP) në përcaktimin e çmimeve të mos diskriminojnë në mënyrë të paarsyeshme asnjë klasë përdoruesish të aeroporteve ose shërbimeve të navigimit ajror, ose të mos përdorin në mënyrë të parregullt pozicionin kushtëzues ndaj përdoruesve për shkak të fuqisë së tyre monopole. Kjo përgjegjësi përmbushet përmes rishikimit dhe miratimit të tarifave të shërbimit të aeroportit dhe navigimit ajror, duke siguruar që ato të jenë në përputhje me parimet e ICAO-s për mosdiskriminimin, transparencën, lidhjen me koston dhe konsultimin me përdoruesit, dhe në përputhje me legjislacionin përkatës të BE-së në fusha e rregullimit ekonomik të aeroporteve dhe ofruesve të shërbimeve të navigimit ajror. AAC-ja gjithashtu siguron që operatorët që aplikojnë për të ofruar shërbime tokësore në aeroportet e Republikës së Kosovës janë financiarisht stabil.

• Si vendosen tarifat e aeroportit në Kosovë? Tarifat e aeroportit në Kosovë janë vendosur në përputhje me Rregulloren e AAC-së nr. 3/2015 për tarifat e aeroportit e hyrë në fuqi në qershor të vitit 2015 e cila shfuqizon rregulloren e mëparshme nr. 1/2011. Kjo rregullore transpozon plotësisht Direktivën e KE-së nr. 2009/12 për tarifat e aeroportit. Sa i përket Aeroportit Ndërkombëtar të Prishtinës, është marrë parasysh edhe Marrëveshja e Partneritetit Publiko-Privat për ANP.

  • Si vendosen tarifat e Navigacionit Ajror në Kosovë?

Tarifat e shërbimit të navigimit ajror përcaktohen në përputhje me Rregulloren e AAC-së nr. 3/2016 për skemën e tarifave të përbashkëta për shërbimet e navigimit ajror, e cila transpozon plotësisht Rregulloren e KE-së Nr. 1794/2006.

Integrimi Evropian

  • Ku qëndron aviacioni i Kosovës në lidhje me integrimin në BE?

Autoriteti i Aviacionit Civil, krahas institucioneve të tjera me përgjegjësi publike në aviacionin civil në Republikën e Kosovës, të cilat dalin nga Ligji për Aviacionin Civil, zbaton një numër të madh të legjislacionit të BE-së për sigurinë, sigurimin, menaxhimin e trafikut ajror dhe rregullimin ekonomik të aviacionit në rendin e brendshëm juridik që synon të jetë pjesë e tregut të përbashkët të transportit ajror. Aviacioni dhe Marrëveshja për Hapësirën e Përbashkët Evropiane të Aviacionit (Marrëveshja HPEA) e zbatuar në Kosovë që nga viti 2006, janë pjesë e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit (MSA) ndërmjet Kosovës dhe BE-së. Autoriteti i Aviacionit Civil përpiqet të krijojë marrëdhënie me organizatat rajonale dhe ndërkombëtare të përfshira në aviacionin civil, si Bashkimi Evropian, EASA, ICAO, EUROCONTROL, ECAC, etj. AAC gjithashtu këshillon dhe ndihmon Ministrinë në krijimin dhe zbatimin e nismave ndërkombëtare në fushën e aviacionit.